GNOME (Polski)

Wstęp

Środowisko graficzne GNOME (ang. GNU Network Object Model Environment) jest częścią projektu GNU i zostało wydane na licencji GPL. Projekt został rozpoczęty w sierpniu 1997 roku przez Miguela de Icaza w celu stworzenia w pełni wolnodostępnego graficznego środowiska użytkownika dla systemu GNU/Linux, jako alternatywy dla środowiska KDE, opartego o bibliotekę Qt (do listopada 1997 nie będącą wolnym oprogramowaniem). Środowisko GNOME składa się wyłącznie z wolnego i otwartego oprogramowania.

Projekt GNOME dostarcza dwóch rzeczy: środowiska graficznego GNOME, intuicyjnego i atrakcyjnego pulpitu dla użytkowników, oraz platformy programistycznej GNOME, czyli rozbudowanego zestawu narzędzi do tworzenia aplikacji zintegrowanych z tym środowiskiem.

Projekt GNOME kładzie nacisk na prostotę i użyteczność. Inne cele projektu:

• Wolność do tworzenia środowiska graficznego, którego kod źródłowy będzie zawsze dostępny.
• Zapewnienie pulpitu dla każdego, niezależnie od umiejętności technicznych czy stopnia niepełnosprawności.
• Internacjonalizacja, czyli dostępność GNOME w wielu językach. W tej chwili GNOME jest przetłumaczone w 166 językach.
• Zapewnienie przyjaznej pracy deweloperom, niezależnie od używanego języka programowania.
• Organizacja regularnych cykli wydawniczych i zdyscyplinowana struktura wspólnoty.
• Zapewnienie poparcia ze strony innych instytucji.

Instalacja

Aby zainstalować środowisko graficzne GNOME, instalujemy grupę gnome wydając polecenie:

# pacman -Sy gnome

Oto lista pakietów z grupy gnome, które mogą być niepotrzebne:

• epiphany - domyślna przeglądarka internetowa środowiska GNOME;
• gnome-backgrounds - zbiór tapet;
• gnome-screensaver - kolekcja wygaszaczy;
• gnome-themes - zbiór kompozycji pulpitu;
• gnome2-user-docs - dokumentacja (często w języku angielskim)
• yelp - dokumentacja (często w języku angielskim)
• libgail-gnome - biblioteka wykorzystywana np. przez czytnik ekranu Orca

Dodatkowe pakiety znajdują się w grupie gnome-extra:

# pacman -S gnome-extra

Oto lista pakietów z grupy gnome-extra, które mogą być niepotrzebne:

• bug-buddy - pakiet służący do raportowania błędów.
• cheese
• dasher - program, za pomocą którego można wprowadzać znaki wskaźnikiem, nie używając klawiatury.
• deskbar-applet - pasek wyszukiwania dla GNOME
• ekiga - wideo-komunikator
• evolution-exchange
• evolution-webcal - kalendarz sieciowy w evolution
• file-roller - archiwizator
• gcalctool - kalkulator
• gedit - edytor tekstu. Jeżeli używasz innego edytora, nie musisz instalować tego
• gnome-audio - kolekcja dźwięków dla GNOME
• gnome-games i gnome-games-extra-data - kolekcja prostych gier
• gnome-mag - lupa ekranowa
• gnome-nettool i gnome-netstatus - zbiory klikalnych narzędzi sieciowych
• gnome-Utils - zbiór narzędzi dla GNOME
• gucharmap - tablica znaków Unicode
• gok - klawiatura ekranowa
• hamster-applet
• mousetweaks - niestandardowe ustawienia myszki
• orca - czytnik ekranu
• seahorse i seahorse-plugins - menadżer haseł i kluczy szyfrujących (to warto mieć)
• sound-juicer - zgrywarka płyt cd-audio
• tomboy - menadżer notek pulpitowych
• totem - odtwarzacz multimedialny
• vinagre - klient VNC
• vino - pakiet do zarządzania zdalnym serwerem
• zenity - proste okna dialogowe

Uruchomienie GNOME

GNOME z uruchomimy z konsoli za pomocą polecenia:

$ gnome-session 

Dodajemy poniższy wpis dla konkretnego użytkownika Template:Filename (i upewnij się, że jest to jedyna linia, która zaczyna się od exec): Template:File W przypadku problemów z automontowaniem: Template:File Aby ustawić globalnie dla wszystkich użytkowników, dodajemy wpis do pliku Template:Filename.

GNOME Display Manager

GDM (GNOME Display Manager) to menedżer logowania dla środowiska graficznego GNOME. Został zaprojektowany jako prostsza w konfiguracji alternatywa dla domyślnego w X11 menedżera XDM.

# pacman -S gdm

a następnie na końcu sekcji DAEMONS w pliku Template:Filename dodajemy odpowiedni wpis: Template:File Ręczne uruchomienie:

# /etc/rc.d/gdm start

Istnieje też druga metoda uruchamiania GDM (bez udziału Template:Filename). Edytujemy Template:Filename i ustawiamy tak, aby wyglądało to tak jak na poniższym przykładzie: Template:File Do pliku Template:Filename znajdującego się w katalogu domowym należy dodać: Template:File i wszystkie inne linijki zaczynające się od exec zakomentować, a następnie uruchomić:

startx

Alternatywnym wyjściem jest:

• zainstalowanie pakietu z AUR, dzięki czemu otrzymamy możliwość modyfikacji ustawień GDM za pomocą graficznego konfiguratora.
• Przeczytaj "Downgrade pakietów".

Konfiguracja GDM

Autologowanie użytkownika

Aby dany użytkownik logował się automatycznie, należy dodać poniższy wpis do Template:Filename: Template:File

Zmiana wyglądu GDM - Metoda 1

Aby zmienić wygląd domyślnego motywu GDM, wystarczy wpisać polecenie:

• w przypadku zainstalowanego sudo

# gksudo -u gdm dbus-launch gnome-appearance-properties

• w przypadku, gdy nie używamy sudo

# gksu -u gdm dbus-launch gnome-appearance-properties

Zmiana wyglądu GDM - Metoda 2

Otwieramy gconf-editor:

# sudo -u gdm dbus-launch gconf-editor

Ustawienia GDM:

• Tapeta

/desktop/gnome/background/picture_filename

Ewentualnie możemy podmienić plik, zachowując nazwę oryginalnego, w katalogu Template:Filename.

• Motyw GTK

/desktop/gnome/interface/gtk_theme

• Motyw ikon

/desktop/gnome/interface/icone_theme

• Ikona w oknie logowania

/apps/gdm/simple-greeter/logo_icon_name

Zmiana wyglądu GDM - Metoda 3

Ustawienia GDM:

• Tapeta

Polecenie wyświetli nam obecną tapetę

# sudo -u gdm gconftool-2 --get /desktop/gnome/background/picture_filename

Polecenie ustawi nam nową tapetę

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type string /desktop/gnome/background/picture_filename /data/pictures/Grassy.jpg

Ewentualnie możemy podmienić plik, zachowując nazwę oryginalnego, w katalogu Template:Filename.

• Motyw GTK

Polecenie wyświetli nam obecny motyw GTK

# sudo -u gdm gconftool-2 --get  /desktop/gnome/interface/gtk_theme

Polecenie ustawi nam nowy motyw GTK

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type string /desktop/gnome/interface/gtk_theme Redmond

• Motyw ikon

Polecenie wyświetli nam obecny motyw ikon

# sudo -u gdm gconftool-2 --get /desktop/gnome/interface/icon_theme

Polecenie ustawi nam nowy motyw ikon

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type string /desktop/gnome/interface/icon_theme Tangerine

• Ikona w oknie logowania

Polecenie wyświetli nam obecną ikonę

# sudo -u gdm gconftool-2 --get /apps/gdm/simple-greeter/logo_icon_name

Polecenie ustawi nam nową ikonę

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type string /apps/gdm/simple-greeter/logo_icon_name gnome-globe

Konfiguracja wyświetlania kont

Otwieramy gconf-editor:

# sudo -u gdm dbus-launch gconf-editor

Ustawienia znajdziemy w:

/apps/gdm/simple-greeter/disable_user_list

Wyświetlanie kont możemy wyłączyć także za pomocą polecenia:

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type boolean /apps/gdm/simple-greeter/disable_user_list true

Natomiast poniższe polecenie włącza wyświetlanie kont w GDM:

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type boolean /apps/gdm/simple-greeter/disable_user_list false

GDM i Compiz

Otwieramy gconf-editor:

# sudo -u gdm dbus-launch gconf-editor

Ustawienia znajdziemy w:

/apps/gdm/simple-greeter/wm_use_compiz

Menedżera Compiz możemy wyłączyć także za pomocą polecenia:

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type boolean /apps/gdm/simple-greeter/wm_use_compiz false

Natomiast poniższe polecenie włącza menedżera Compiz w GDM:

# sudo -u gdm gconftool-2 --set --type boolean /apps/gdm/simple-greeter/wm_use_compiz true

Zalecane demony w GNOME

GNOME wymaga The Hardware Abstraction Layer do poprawnego działania. HAL jest sprzętową warstwą abstrakcyjną oraz projektem oprogramowania Open-Source, które pozwala aplikacjom biurkowym w systemie operacyjnym na bezpośredni dostęp do informacji o podłączonym sprzęcie, jego właściwościach oraz typie urządzenia, a także do automatyzacji montowania dysków, napędów optycznych i pamięci przenośnych. W ten sposób powłoka graficzna może reprezentować zasoby urządzenia w bardzo prosty i przejrzysty sposób, przyjazny dla użytkownika.

Przed uruchomieniem demona HAL należy zainstalować odpowiednie pakiety:

# pacman -S dbus hal

Następnie edytujemy plik Template:Filename: Template:File Na koniec ręcznie uruchomiamy DBUS i HAL wpisując w linii poleceń:

# /etc/rc.d/hal start

Aby w pełni wykorzystać możliwości DBUS i HAL w swoim systemie, użytkownik musi należeć do wymaganych grup, a zatem:

# gpasswd -a nazwa_użytkownika optical
# gpasswd -a nazwa_użytkownika storage
# gpasswd -a nazwa_użytkownika dbus
# gpasswd -a nazwa_użytkownika disk
# gpasswd -a nazwa_użytkownika hal

Jeżeli włączyliśmy DBUS i HAL przed dopisaniem użytkownika do grup, należy zrestartować demony przy pomocy poleceń:

# /etc/rc.d/dbus restart
# /etc/rc.d/hal restart

Obserwator plików

Jest to proces który informuje nasze programy o zmianach, które nastąpiły na dysku (bez tego GNOME działa jak upośledzone).

FAM

Instalacja FAM:

# pacman -S fam

Następnie na końcu sekcji DAEMONS w pliku Template:Filename dodajemy wpis fam np: Template:File Następnie:

# /etc/rc.d/fam start

Gamin

Gamin jest alternatywą dla pakietu FAM, działa jako biblioteka menadżera plików. Aby zastąpić FAM, wystarczy go usunąć, ignorując zależności i zainstalować Gamin.

# pacman -Rd fam
# pacman -Sy gamin

Gamin nie działa jako daemon, nie wymaga wpisu w Template:Filename.

Przydatne pakiety

• Template:Package AUR

Alternatywne Menu.

• Template:Package AUR

Kolejne Menu.

• Template:Package AUR

Menu wykorzystywane w dystrybucji Linux Mint.

• Template:Package Official

Monitor sieci jest apletem, który w przejrzysty sposób pokazuje ruch sieciowy.

• Template:Package Official

Narzędzie przeznaczone do uproszczenia administracji plikami zapisów w systemie, który dużo ich generuje. Logrotate pozwala na automatyczną kompresję przy rotacji, usuwanie i wysyłanie pocztą plików z logami. Logrotate może być ustawiony na obsługę zapisów: codzienną, co tygodniową, co miesięczną lub kiedy plik zapisów osiąga określony rozmiar.

• Template:Package AUR

GUI dla demona CUPS, służy do zarządzania drukarkami w systemie.

Rozszerzenia Nautilusa

• Template:Package Official
• Template:Package Official
• Template:Package AUR
• Template:Package AUR
• Template:Package AUR
• Template:Package AUR
• Template:Package Official
• Template:Package AUR

Konfiguracja GNOME

Blokada ekranu

Upewnij się, że posiadasz wpis dbus w sekcji DAEMONS w pliku Template:Filename oraz że masz zainstalowany jeden z pakietów:

# pacman -S xscreensaver
# pacman -S gnome-screensaver

Brak ikon w Menu

# gconftool-2 --toggle /desktop/gnome/interface/menus_have_icons
# gconftool-2 --set --type boolean  /desktop/gnome/interface/menus_have_icons true

Brak ikon w przyciskach

# gconftool-2 --toggle /desktop/gnome/interface/buttons_have_icons

Brak możliwości wybrania motywu kursora

Tworzymy plik Template:Filename o zawartości: Template:File Tworzymy plik Template:Filename o zawartości: Template:File Teraz wystarczy wylogować się.

Czcionki

Możesz zmienić DPI czcionek w GNOME - naciśnij prawym przyciskiem myszy na pulpicie. Ustawienia znajdziesz w zakładce "Czcionki". Wartość DPI ustaw na 96.

Domyślna tapeta

Domyślnym tłem w GNOME jest zielony listek. Obraz jest wyświetlany, na przykład gdy ekran jest zablokowany. Jeżeli chcemy ustawić własną tapetę jaką domyślną, musimy podmienić ją (z zachowaniem nazwy) w tym miejscu:

/usr/share/pixmaps/backgrounds/gnome/background-default.jpg

GNOME jest powolne

Sprawdź, czy Template:Filename masz wiersz podobny do poniższego. Jeżeli nie, wpisz tak, jak pokazuje przykład: Template:File

Drugim powodem słabej wydajności GNOME może być wykorzystany motyw ikon. Jeżeli ikony są w formacie SVG, mogą spowolnić system, dlatego też powinna być poprawa przy użyciu ikon w formacie PNG.

Ikony na pulpicie

Otwórz terminal, następnie wpisz:

$ gconf-editor

Włączanie/wyłączanie ikon na pulpicie znajdziesz w:

apps > nautilus > desktop

Katalogi użytkownika

W wielu dystrybucjach, takich jak Ubuntu czy Linux Mint, skonfigurowane są domyślne katalogi z przeznaczeniem do przechowywania ściągniętych z sieci plików, muzyki, dokumentów... Każdy z nich zawiera również specjalną ikonę identyfikacji. Aby ustawić XDG do katalogów użytkownika, należy uruchomić polecenie:

# pacman -S xdg-user-dirs

Konfiguracja XDG zawarta jest w pliku Template:Filename lub w Template:Filename dla konkretnego konta. Aby odświeżyć ustawienia, wystarczy wydać polecenie:

$ xdg-user-dirs-update

Konfiguracja szybkości Menu

Możesz usunąć opóźnienia w menu GNOME, uruchamiając polecenie:

$ echo "gtk-menu-popup-delay = 0" >> ~/.gtkrc-2.0

Zmiana ikony Menu

Ikona, wykorzystana w Menu zawsze nosi nazwę:

start-here.png
start-here.svg

Możesz znaleźć ją w dwóch miejscach:

• Motyw domyślny w GNOME

/usr/share/icons/gnome/24x24/places/

• W przypadku wykorzystanego własnego motywu ikon

/home/nazwa_użytkownika/.icons/(tu mogą być inne katalogi, zależnie od motywu)/places/

Teraz wystarczy zrestarować panel GNOME:

$ pkill gnome-panel

Zmiana rozmiarów terminala

W tym pomoże polecenie:

$ gnome-terminal --geometry 105x25+100+20

Własne skrypty w prawokliku

Wyjasnienie opiera się na przykładzie. Przypuśćmy, że chcemy mieć mozliwość uruchomienia w prawokliku pliku konfiguracyjnego Template:Filename. Tworzymy więc skrypt z zawartością: Template:File Następnie umieszczamy go w Template:Filename. I to wszystko. Pamiętajmy, że polecenie sudo daje nam spore uprawnienia.

To jest tylko przykład. Możemy również tworzyć skrypty, które pozwolą wykonać nam wszystko, co tylko robimy w naszym terminalu.

GNOME Shell

GNOME Shell to tworzona od pewnego czasu alternatywa dla "normalnego" pulpitu GNOME. Jest to podstawa nadchodzącego GNOME 3. Projekt wciąż jest jeszcze w fazie testowej. Więcej informacji można znaleźć na stronie live.gnome.org (w języku angielskim).

Środowisko GNOME zostanie zaktualizowane do wersji testowej, zatem może być niestabilne. Edytujemy plik Template:Filename i dodajemy poniższe: Template:File Następnie wystarczy zsynchronizować bazę pakietów i zaktualizować system:

# pacman -Syu

|W przypadku, gdy podczas synchronizacji bazy pakietów [gnome-unstable] nie zostanie odnalezione - sprawdź swoje mirrory w Template:Filename.

Na koniec wystarczy wpisać:

# pacman -S gnome-shell

Uruchamiamy poprzez wpisanie w terminalu polecenia:

# gnome-shell --replace

Informacje końcowe

Aby dowiedzieć się więcej o tym środowisku, przejdź do angielskojęzycznego artykułu GNOME.

Zobacz również

• Strona główna projektu
• Oficjalna dokumentacja
• Zbiór aplikacji GTK/GNOME
• Zbiór motywów graficznych dla GNOME