Parted (Türkçe)
GNU Parted bölümleme tablolarının oluşturulması ve değiştirilmesini sağlayan bir programdır. GParted ise parted için grafiksel bir arayüzdür.
Kurulum
Aşağıdaki paketlerden birini kurun:
Kullanım
Parted iki moda sahiptir: komut satırı ve interaktif. Parted her zaman şu komutla başlatılmalıdır:
# parted device
device
burada /dev/sda
, /dev/nvme0n1
, /dev/mmcblk0
gibi bir blok aygıtı ismidir. Eğer device
argümanı belirtilmez ise, parted hangi aygıtı istediğinizi tahmin etmeyi dener.
Komut satırı modu
Komut satırı modunda, yukarıda verilen komutun ardına bir veya daha fazla parted komutu yerleştirilir. Örneğin:
# parted /dev/sda mklabel gpt mkpart P1 ext3 1MiB 8MiB
--help
gibi) sadece komut satırı modunda belirtilebilir.İnteraktif mod
İnteraktif mod, otomatik olarak bütün komutları başta belirtilen aygıta uygulayarak işimizi kolaylaştırır ve bizi gereksiz tekrardan kurtarır.
Bir cihazda interaktif çalışmaya başlamak için, aşağıdaki komutu çalıştırın:
# parted /dev/sdx
Fark edeceksiniz ki komut satırı istemi bir kareden (#
), (parted)
'a dönmüştür; bu da demek oluyor ki bu yeni istem aşağıda verilen örnekleri çalıştırırken yeniden yazılacak bir komut değildir.
Mevcut bütün komutların bir listesini görmek için:
(parted) help
İşiniz bittiğinde, veya başka bir cihaza geçmek istediğinizde, şu komut ile parted'dan çıkabilirsiniz:
(parted) quit
Çıktıktan sonra, komut satırı istemi tekrar eski haline (#
) dönecektir.
Bir komuta parametre verilmezse, parted sizden isteyecektir. Örneğin:
(parted) mklabel New disk label type? gpt
Yuvarlama
Birçok bölümleme sistemi karmaşık kısıtlamalara sahip olduğundan, Parted istediğinizden biraz farklı bir sonuç verebilir. (Örneğin, bir bölümü 10.4Mb'de olmak yerine 10.352Mb'de başlatır) Eğer hesaplanan değerler istenilenden çok sapmışsa Parted doğrulama isteyecektir. Eğer ne istediğinizden eminseniz veya Parted'ın tam olarak ne yaptığından emin olmak istiyorsanız bölümlerin bitiş noktalarını sektör halinde ("s" ekiyle) belirtebilirsiniz ve "unit s" komutuyla bitiş noktalarının sektör halinde gösterilmesini sağlayabilirsiniz.
parted-2.4'den itibaren, başlangıç ya da bitiş noktaları "MiB", "GiB", "TiB" gibi IEC binary birimleriyle belirtildiğinde parted bu değerleri byte'a ("B") çevirerek alır. Bu kayda değer bir sapmaya neden olmaz; buna karşılık "4GB" de başlaması istenilen bir bölüm, o noktadan öncesine ya da sonrasına 500MB'e kadar sapabilmektedir. Sonuç olarak, bölüm oluştururken byte ("B"), sektör ("s") veya "MiB" gibi IEC binary birimleri kullanılmalıdır, ve "MB", "GB" gibi birimler kullanılmamalıdır.
Bölümlendirme
Yeni bölümleme tablosu oluşturma
- Bölümlendirme öncesi NVMe ve Advanced Format sürücülerinizin optimum mantıksal sektör boyutunu kullandığına emin olun.
- SSD bölümlendirme öncesi SSD bellek hücresi temizliği yapmayı göz önünde bulundurun.
Daha önceden bölümlendirilmemiş bir diski bölümlemek istediğinizde veya diskin bölümleme tipini değiştirmek istediğinizde yeni bir bölümleme tablosu oluşturmanız gerekir. Ayrıca disk bölümleme tablosunu yeniden oluşturmak bölüm düzeninin en baştan yeniden yapılması istenildiğinde de kolaylık sağlar.
Yeni bölümleme tablosunun oluşturulacağı aygıtı açın:
# parted /dev/sdx
Sonra GUID Bölümleme Tablosu oluşturmak için aşağıdaki komutu kullanın:
(parted) mklabel gpt
Bunun yerine Master Boot Record/MS-DOS bölümleme tablosu kullanmak isterseniz aşağıdaki komutu kullanın:
(parted) mklabel msdos
Bölüm düzenleri
Aygıtların kaç bölüme ayrılacağını, bu bölümlerin boyutunu ve bölümlerin kurulu sistemde hangi dizine (mount point'e) bağlanacağına karar verebilirsiniz. Zorunlu olan bölümler için Bölüm düzenleri'ne bakın.
Aşağıdaki komut bölüm oluşturmak için kullanılacaktır:
(parted) mkpart part-type-or-part-label fs-type start end
part-type-or-part-label
bölümleme tablosunun türüne bağlı olarak farklı algılanır:- MBR düzeni:
part-type
yani bölüm türü olarak alınır, bu daprimary
,extended
veyalogical
'den herhangi biri olabilir. - GPT düzeni:
part-label
yani bölüm etiketi olarak alınır, bu da bölümün PARTLABEL niteliğini ayarlar. Eğer bir bölüm etiketi oluşturmak istemiyorsanız tırnak içinde boş dizgi (""
) yazabilirsiniz.Not: İnternetteki birçok öğretici video, GPT düzeni için bile olsamkpart primary
ile başlayan komutlar kullanıyor. Bu yanlış bir uygulamadır ve bölüme etiketi olarak "primary" ayarlamanıza sebep olur.
- MBR düzeni:
fs-type
yani dosya sistemi türü,help mkpart
ile listesini alabildiğiniz bölümlerden birini alır. Bu listeden kullanacağınız dosya sistemine en yakın olanı seçin. Bu ayar yalnızca bir belirteç görevi görür. mkpart komutu gerçekten dosya sistemini oluşturmayacaktır,fs-type
parametresi yalnızca parted tarafından GPT bölümler için bölüm türü GUID'inin, ve MBR bölümlerde bölüm türü ID'sinin ayarlanmasını sağlar.İpucu: parted linux dosya sistemi biçimlerinin hepsini aynı "Linux filesystem" bölüm türü (GUID0FC63DAF-8483-4772-8E79-3D69D8477DE4
veya ID0x83
) olarak kaydeder, yani ext4 biçimli bir bölüm için, örneğin,ext2
kullanılmasında hiçbir sakınca yoktur.start
aygıtın başlangıcından, oluşturulacak bölümün başına olan mesafedir. Bir sayı ardında birimden oluşur, örneğin1MiB
bölümün 1 MiB noktasında başlayacağı anlamına gelir.end
aygıtın başlangıcından (bölümün değil), oluşturulacak bölümün sonuna olan mesafedir.start
ile aynı sözdizimine sahiptir. Örneğin100%
bölümü cihazın sonunda bitir anlamına gelir (yani kalan bütün alanı kullan).
- MBR ve GPT arasında geçişe izin vermek için MBR düzenindeki bir diskte diskin başlangıcında en az 33 tane 512-byte'lık sektör (16.5 KiB) boşluk bıraklılması önerilir.
- Aygıtta kullanılmayacak boşluk bırakmak istemiyorsanız, her bölümün diğerinin bittiği yerde başladığından emin olun.
Warning: The resulting partition is not properly aligned for best performance. Ignore/Cancel?Bu durumda, Bölüm hizasını okuyun ve #Hizalama'yı takip ederek düzeltin.
Aşağıdaki komut /boot
dizinini taşayacak bölümü önyüklenebilir olarak işaretlemeye yarar:
(parted) set partition boot on
partition
işaretlenecek bölümün numarasıdır (print
komutunun çıktısından bakabilirsiniz).esp
GPT düzenindeboot
ile aynıdır. [2]
UEFI/GPT örnekleri
Her şartta, önyüklenebilir bir EFI sistem bölümü zorunludur.
Eğer yeni bir EFI sistem bölümü oluşturuyorsanız, aşağıdaki komutu kullanın (tavsiye edilen boyut en az 300 MiB'dır):
(parted) mkpart "EFI system partition" fat32 1MiB 301MiB (parted) set 1 esp on
Bölüm düzeninin kalanı tamamen size kalır. Örneğin kalan alanın %100'ünü kullanan bir diğer bölüm için:
(parted) mkpart "my partition label" ext4 301MiB 100%
/
(20 GiB) ve /home
(kalan alan) dizinleri ayrı bölümlerde tutmak isterseniz:
(parted) mkpart "root partition" ext4 301MiB 20.5GiB (parted) mkpart "home partition" ext4 20.5GiB 100%
Ve ayrı ayrı /
(20 GiB), swap (4 GiB), and /home
(kalan alan) bölümleri isterseniz:
(parted) mkpart "root partition" ext4 301MiB 20.5GiB (parted) mkpart "swap partition" linux-swap 20.5GiB 24.5GiB (parted) mkpart "home partition" ext4 24.5GiB 100%
BIOS/MBR örnekleri
Bütün disk alanını kullanan tek bir birincil bölüm isterseniz aşağıdaki komutu kullanın:
(parted) mkpart primary ext4 1MiB 100% (parted) set 1 boot on
Aşağıdaki örnekte, 20 GiB'lik /
bölümü, ardından kalan bütün alanı kullanan bir /home
bölümü oluşturulur:
(parted) mkpart primary ext4 1MiB 20GiB (parted) set 1 boot on (parted) mkpart primary ext4 20GiB 100%
Son olarak aşağıdaki örnekte, ayrı ayrı /boot
(100 MiB), /
(20 GiB), swap (4 GiB) ve /home
(kalan alan) bölümleri oluşturur:
(parted) mkpart primary ext3 1MiB 100MiB (parted) set 1 boot on (parted) mkpart primary ext3 100MiB 20GiB (parted) mkpart primary linux-swap 20GiB 24GiB (parted) mkpart primary ext3 24GiB 100%
Bölüm boyutlarının değiştirilmesi
parted
ile yalnızca bölüm sonları hareket ettirilebilir.- parted v3.2 itibariyle resizepart #İnteraktif mod kullanımı gerektirebilir.[3]
- Bu yönergeler ext2, ext3, ext4 veya btrfs dosya sistemlerine ait bölümler için geçerlidir.
Bir bölümü büyütüyorsanız önce bölümü sonra dosya sisteminin boyutunu değiştirmeniz gerekir. Ancak küçültüyorsanız veri kaybını önlemek için önce dosya sistemini ondan sonra bölümün boyutunu değiştirmeniz gerekir.
Bölümlerin büyütülmesi
Bir bölümü büyütmek için (parted interaktif modda):
(parted) resizepart number end
number
burada büyütülecek bölümün numarasıdır ve end
bölümün biteceği yeni bitiş noktasıdır (Önceki boyutundan büyük olması gerekir).
Bundan sonra, (ext2/3/4) dosya sisteminin boyutunu değiştirmek için (Eğer size
girilmez ise bölümün boyutunu kullanılır):
# resize2fs /dev/sdaX size
Veya Btrfs dosya sistemini büyütmek için:
# btrfs filesystem resize size /path/to/mount/point
/path/to/mount/point
burada büyütülen bölümün bağlama noktasıdır. size
ise dosya sisteminin yeni boyutu (16G
) veya yeni boyutun önceki boyutuyla olan farkıdır (+1G
). max
kullanarak da bölümde kalan bütün alanı kullanabilirsiniz.
Bölümlerin küçültülmesi
Bölüm üzerindeki ext2/3/4 dosya sistemini küçültmek için:
# resize2fs /dev/sdaX size
Btrfs dosya sistemini küçültmek için:
# btrfs filesystem resize size /path/to/mount/point
/path/to/mount/point
burada küçültülecek bölümün bağlama noktasıdır ve size
da bölümün yeni boyutudur.
Bundan sonra bölümü küçültmek için (parted interaktif modunda):
(parted) resizepart number end
number
burada küçültülecek bölümün numarasıdır ve end
de bölümün yeni sonudur (bu da önceki sondan daha önce olmalıdır).
Bittiğinde, util-linux'dan resizepart komutunu kullanarak çekirdeğe yeni boyutu bildirin:
# resizepart device number size
device
burada bölümü taşayan aygıt, number
bölümün sayısı ve size
da bölümün 512-byte sektörler halinde yeni boyutudur.
Uyarılar
rm, mklabel, mkpart gibi doğuştan tehlikeli komutlar dışında tehlikeli olabilecek herhangi bir şey yapılmadan önce Parted sizi uyaracaktır.
Hizalama
Bir bölüm oluşturulurken parted hatalı hizalamayı uyarabilir ancak doğrusunu size söylemez. Örneğin:
(parted) mkpart primary fat16 0 32M Warning: The resulting partition is not properly aligned for best performance. Ignore/Cancel?
Bu uyarı bölümün başlangıcının hizalanmadığı anlamına gelir. "Ignore" diyerek devam edin ve "print"
ile bölüm tablosunu yazdırın. Bölümün nerede başladığını görün ve hata ortadan kalkana kadar bu bölümün başını 2'nin katlarına yuvarlayarak yeniden oluşturun. Örnek olarak, 512 byte sektörlere ait bir flaş bellekte, Parted bölümlerin 2048'in katı olan sektörlerde başlamasını isteyecektir, bu da 1 MiB hizalama anlamına gelir.
parted'ın sizin için doğru hizalamayı hesaplamasını denemesini istiyorsanız, başlangıç noktasını sabit bir değer yerine 0% olarak girin. Örneğin bir büyük ext4 bölümü için:
(parted) mkpart primary ext4 0% 100%
Tavsiyeler
Hizalamayı kontrol etme
Önceden bölümlendirilmiş bir diskte parted\'ı bölümün hizasının doğru olup olmadığını kontrol etmek için kullanabilirsiniz. Örneğin /dev/sda
üzerindeki 1. bölümü doğrulamak için:
# parted /dev/sda (parted) align-check optimal 1 1 aligned