Installation guide (Türkçe)

Bu belge, Arch Linux'u yüklemek için kullanılan canlı sistem kılavuzudur. Kurulumdan önce, Sıkça sorulan sorulara bakmanız önerilmektedir. Bu belgede kullanılan düzen için, bakınız Yardım:Okuma. Örneğin, kod örneklerinde (italik formatında) yer tutucular bulunabilir ve bunları uygun değerle değiştirmeniz gerekmektedir.

Daha ayrıntılı talimatlar için, bu kılavuzdan karşılık gelen ArchWiki makalelerine ya da çeşitli programların man sayfalarına bakınız. İnteraktif yardım için, IRC kanalını ve forumu kullanabilirsiniz.

Arch Linux en az 512 MB RAM'e sahip olan herhangi bir x86_64 uyumlu makinede çalışır. base grubundaki tüm paketleri içeren basit bir kurulum 800 megabyte'tan az bir disk alanı kaplar. Kurulum esnasında paketlerin veri havuzundan indirilmesi gerektiğinden, çalışan bir internet bağlantısı gereklidir.

Kurulum Öncesi

Yükleme medyasını Arch'ı İndirmek ve Kurmak sayfasında açıklandığı gibi indiriniz ve aynı zamanda GnuPG imzasını da edininiz.

İmzayı Doğrula

İmaj imzasını kullanmadan önce kontrol etmeniz önerilmektedir, özellikle eğer HTTP yansımasından indiriyorsanız, ki buradan indirmeler zararlı imajlar sunabilir eğer saldırıya uğramışsa.

GnuPG yüklü olan bir sistemde, şu şekilde PGP imzasını (Checksum ın altında) ISO klasörüne indirip doğrulayın:

 $ gpg --keyserver-options auto-key-retrieve --verify archlinux-version-x86_64.iso.sig

Veya alternatif olarak, zaten kurulu olan bir Arch Linux sisteminden şunu çalıştırın:

 $ pacman-key -v archlinux-version-x86_64.iso.sig

Note:

• Eğer https://archlinux.org dışında başka bir siteden indirilmişse, imza manipüle edilmiş olabilir. Bu durumda, imzayı çözme görevinde kullanılan kamu anahtarının (public key) bir başka güvenilir bir anahtar tarafından imzalandığına emin olun. gpg komudu kamu anahtarının parmak izini çıktılayacaktır.

• İmzanın yetkinliğini onaylamanın başka bir yöntemi ise, kamu anahtarının (public key) parmak izinin, ISO dosyasını imzalayan Arch Linux Geliştiricisi 'nin anahtar parmak iziyle aynı olduğunundan emin olmaktır. Kamu anahtarı işleminin nasıl olduğuyla ilgili ayrıntılı bilgi için Wikipedia:Public-key cryptography sayfasına göz atın.

Canlı ortamı önyükle

Canlı ortam bir USB sürücüden optik diskten veya da PXE kullanarak ağ üzerinden önyüklenebilir. Alternatif kuruluş yolları için gözatınız Category:Installation process.

• Önyüklemeyi Arch kurulum ortamına yönlendirmek için genel kullanılan yöntem Ön safhada bir tuşa basmaktır. Detaylar için kendi anakartınızın kılavuzuna başvurun.
• Arch menüsü göründüğünde, Arch'ı Önyükle (Boot Arch) seçeneğini seçin ve Enter tuşuna basarak kurulum ortamına girin.
• Önyükleme parametreleri için gözatınız README.bootparams. Ayrıca dahil edilmiş paket listesi için şuraya göz atınız packages.x86_64.

İlk sanal konsola root kullanıcısı olarak giriş yapacaksınız ve Zsh komut istemiyle karşılaşacaksınız. systemctl(1) gibi yaygın komutlar Tab tuşuyla tamamlanabilir.

Farklı bir konsola geçmek için, örneğin kurulum esnasında bu rehberi ELinks ile görüntülemek için, Alt+ok tuşu kısayolunu kullanabilirsiniz. Yapılandırma dosyalarını düzenlemek için, nano, vi veya vim kullanılabilir.

Klavye düzenini ayarla

Varsayılan konsol klavye düzeni US'tır. Mevcut klavye düzenlerini görüntülemek için, ls /usr/share/kbd/keymaps/**/*.map.gz komudunu çalıştırın. Klavye düzenini değiştirmek için, loadkeys(1) komutuna yolunu ve uzantısını atlayarak, eşdeğer dosya adını ekleyin. Örneğin, Türkçe q klavye düzeni için loadkeys trq komudunu çalıştırın.

Konsol fontları /usr/share/kbd/consolefonts/ dizisinde yer almaktadır ve aynı şekilde setfont(8) komudu ile ayarlanabilir.

Önyükleme modunu doğrula

Bir UEFI ankartta UEFI sistemi etkinleştirilmişse, Archiso, Arch Linux'u systemd-boot'una göre önyükleyecektir. Bunu doğrulamak için, efivars dizinini listeleyin.

# ls /sys/firmware/efi/efivars

Eğer böyle bir dizin yoksa, sistem BIOS ya da CSM modunda önyüklenmiş olabilir. Ayrıntılar için anakartınızın kullanım kılavuzuna bakın.

İnternete bağlan

İso dosyayı dhcpcd sunucusunu(daemon) kablolu cihazlar için önyüklemede aktifleştirir. Bağlantı şununla kontrol edilebilir:

# ping archlinux.org

Eğer hiçbir bağlantı yoksa, dhcpcd servisini systemctl stop dhcpcd@ komutuyla durdurup, Tab tuşuna basın. Kablolu bağlantılar için Ağ yapılandırması ile devam edin ya da Kablosuz bağlantılar için Kablosuz ağ yapılandırması ile devam edin.

Sistem saatini güncelle

Sistem saatinin doğruluğundan emin olmak için timedatectl(1) komutunu kullanın.

# timedatectl set-ntp true

Servis durumunu kontrol etmek için, timedatectl status komutunu kullanın.

Diskleri bölümlendir

Diskler, canlı bir sistem tarafından tanındığında, /dev/sda ya da /dev/nvme0n1 gibi blok cihazlara atanmış olurlar. Bu cihazları görüntülemek için, lsblk komutunu ya da fdisk komutunu kullanın.

# fdisk -l

rom, loop ya da airoot ile biten sonuçlar göz ardı edilebilir.

Aşağıdaki Bölümler, seçilen cihazlar için gereklidir:

• Bir bölüm root dizini için. /.
• UEFI aktif ise, bir EFI Sistem Bölümü(EFI System Partition).

Note: Swap alanı, ayrı bölümlere veya bir swap dosyasına kurulabilir.

Bölüm tablolarını(partition tables) değiştirmek için, fdisk ya da parted komutunu kullanın.

# fdisk /dev/sda

Daha fazla bilgi için Bölümleme bölümüne bakınız.

Note: LVM, disk şifreleme veya RAID için istiflenmiş blok cihazları(stacked block devices) yapmak istiyorsanız, şimdi yapın.

Bölümleri biçimlendir

Bölümler oluşturulduktan sonra, her biri uygun bir dosya sistemi ile biçimlendirilmelidir. Örneğin, root bölümünü /dev/sda1 üzerine ext4 ile biçimlendirmek için şunu çalıştırın:

# mkfs.ext4 /dev/sda1

Daha fazla bilgi için bakınız: Dosya sistemi#Dosya sistemi oluşturmak.

Dosya sistemerini bağla

Root bölümündeki dosya sistemini /mnt'ye bağlayın, örneğin:

# mount /dev/sda1 /mnt

Kalan bölümler için bağlama noktaları oluşturun ve uygun şekilde bağlayın, örneğin:

# mkdir /mnt/boot
# mount /dev/sda2 /mnt/boot

genfstab daha sonra bağlanmış dosya sistemlerini ve swap alanını algılayacaktır.

Kurulum

Yansıları(Mirrors) seç

Yüklenecek paketler /etc/pacman.d/mirrorlist dizisinde tanımlanmış olan, yansı sunucularından(mirror servers) indirilmelidir. Canlı bir sistemde, bütün yansılar etkinleştirilir ve yükleme disk görüntüsü(iso) oluşturulduğunda, senkronizasyon durumuna ve hızına göre sıralanır.

Bir yansı listede ne kadar yüksek sırada olursa, bir paket indirilirken daha fazla öncelik verilir. Dosyayı buna göre düzenlemek ve coğrafi olarak en yakın yansıları listenin en üstüne taşımak isteyebilirsiniz, ancak diğer kriterler dikkate alınmalıdır.

Bu dosya pacstrap tarafından yeni sisteme kopyalanacak, yani hata yapmamaya değer.

Temel paketleri kurun

base paket grupunu kurmak için, pacstrap yazılımını kullanın:

# pacstrap /mnt base

Bu grup, canlı sistem kurlumundaki btrfs-progs ya da belirli bir kablosuz yazılımı gibi bütün araçları içermiyor; karşılaştırma için packages.both sayfasına bakınız.

Paketleri ve base-devel gibi diğer grubları kurmak için, #Chroot adımından sonra isimleri pacstrap ya da pacman komutlarına boşluk bırakarak ekleyin.

Sistemi yapılandır

Fstab

Bir fstab dosyası oluştur ( UUID ya da etiketler(labels) olarak tanımlamak içn, sırasıyla -U ya da -L komutlarını kullanın):

# genfstab -U /mnt >> /mnt/etc/fstab

Sonra, /mnt/etc/fstab dizininde oluşan dosyayı kontol edin ve hata durumunda düzenleyin.

Chroot

Yeni sistemin içine root'u değiştir(Change root):

# arch-chroot /mnt

Zaman dilimi

Zaman dilimini ayarla:

# ln -sf /usr/share/zoneinfo/Bölge/Şehir /etc/localtime

/etc/adjtime dizinini oluşturmak için hwclock(8) komutunu çalıştırın:

# hwclock --systohc

Bu komut sistem donanımının UTC biçiminde olduğunu varsayar. Detaylar için Zaman#Zaman standartları bölümüne bakınız.

Yerelleştirme(locale)

/etc/locale.gen dizinindeki en_US.UTF-8 UTF-8 satırını ve gerekli yerelleştirmelerin önündeki #(Hash tag) işaretini kaldırın, ve şununla oluşturun:

# locale-gen

LANG değişkenini locale.conf(5) dizinine ayarlayın, öreneğin:

/etc/locale.conf

LANG=tr_TR.UTF-8

klavye düzenini ayarladıysanız^{[broken link: invalid section]}, değişiklikleri vconsole.conf(5) dizininde kalıcı hale getirin:

/etc/vconsole.conf

KEYMAP=trq

Sistem adı(Hostname)

hostname(5) dosyası oluştur:

/etc/hostname

bilgisayar_adim

Uygun girdileri hosts(5)'a ekleyin:

/etc/hosts

127.0.0.1	localhost.localdomain	localhost
::1		localhost.localdomain	localhost
127.0.1.1	bilgisayar_adim.localdomain	bilgisayar_adim

Ayrıca bakınız Ağ yapılandırması#Sistem adını ayarla.

Ağ yapılandırma

Yeni kurulan ortamda varsayılan olarak ağ bağlantısı yoktur. Bakınız Ağ yapılandırması#Ağ yönetimi.

Kablosuz yapılandırma için, iw ve wpa_supplicant paketlerinin yanı sıra gerekli ürün yazılımı paketlerini de kurun. İsteğe bağlı olarak wifi-menu kullanımı için(kendisi kablosuz ağa bağlanmanızı sağlar) dialog paketini de kurun.

Initramfs

Yeni bir initramfs dosyası oluşturmak genellikle gerekli değildir, çünkü mkinitcpio, linux paketinin kurulumu sırasında pacstrap ile çalıştırılır.

Özel ayarlar için, mkinitcpio.conf(5) dosyasını değiştirin ve initramfs görüntüsünü yeniden oluşturun:

# mkinitcpio -p linux

Root parolası

Root parolası ayarla:

# passwd

Önyükleme yükleyicisi(Boot Loader)

Arch Linux'u önyüklemek için Linux özellikli bir önyükleyici kurulmalıdır. Mevcut seçenekler için bakınız Katagöri:Önyükleme yükleyicileri(Boot loaders).

Eğer bir Intel işlemciniz varsa, ek olarak intel-ucode paketini yükleyin ve microcode güncellemelerini etkinleştirin^{[broken link: invalid section]}.

Yeniden Başlat

exit yazarak, ya da Ctrl+D tuş kombinasyonlarını kullanarak, chroot ortamından çıkın.

İsteğe bağlı olarak tüm bölümleri umount -R /mnt ile manuel olarak ayırın: bu, fuser(1) ile "meşgul" bölümleri fark etmenizi ve nedenini bulmanızı sağlar.

Son olarak, reboot yazarak, makinenizi yeniden başatın: Hâlâ bağlı olan tüm bölümler otomatik olarak systemd tarafından ayrılacaktır. Kurulum medyasını çıkarmayın unutmayı ve ardından root hesabıyla yeni sisteme giriş yapın.

Yükleme sonrası

Sistem yönetimi yönergeleri ve yükleme sonrası dersleri(bir grafiksel kullanıcı arayüzü, ses ya da bir touchpad sürücüleri gibi) için bakınız Genel öneriler.

İlgi çekici olabilecek uygulamaların listesi için, bakınız Uygulamalar listesi.